Džoni Ajv - čovek koji je dizajnom spasao Apple i promenio svet

Ovaj tekst je nastao u okviru programa Preduzmi ideju koji finansira USAID.

Za razliku od mnogih ljudi koji su igrali ulogu u modernoj tehnološkoj revoluciji, deluje da je Džoni Ajv, koji je skoro tri decenije predvodio dizajn u kompaniji Apple, jedan od retkih dizajnera čije je ime poznato gotovo svima koji se zanimaju za tehnologiju.

Ova pojava svakako nije slučajna, i ukazuje na jedinstvenu ulogu koju je Ajv igrao u uspehu jedne od najvećih tehnoloških kompanija na svetu.

Još u detinjstvu je stekao afinitet prema pravljenju i dizajniranju stvari, gledajući oca koji je kasnije postao i predavač u tehničkoj školi. Pored toga, Ajv je oduvek gajio interesovanja za automobile, i na početku je želeo da postane dizajner automobila. Za razliku od mnogih, nije dugo tražio svoj put, i uvek je gravitirao ka stvaralačkim profesijama.

Na kraju se ipak odlučio za industrijski dizajn, što je svakako bila dobra odluka. Njegovi studentski radovi, poput slušnog aparata i video telefona, već tada su bili inovativni, a godinama kasnije našli su se i u muzejskim izložbama.

Nakon studija počinje da radi za Roberts Weaver agenciju, a godinu dana kasnije prelazi u Tangerine, startap agenciju u kojoj za klijente poput LG, Ideal Standard i druge dizajnira sve od mikrotalasnih pećnica do opreme za kupatilo.

Jedan od klijenata startapa bio je i Apple, gde je dizajnerski tim radio na konceptima za budućnost prenosivih računara. Tim je za kompaniju je kreirao nekoliko nacrta koji su 1991. godine postali Powerbook računar, a Ajv je u tom periodu za Apple razvio i koncept za Mackintosh Folio.

Kako je izjavio u intervjuu, Apple je Ajva dve godine pokušavao da ubedi da postane njihov dizajner, ali je oklevao sve do 1992. godine. Međutim, prve godine rada nakon prelaska nisu bile lake. Manje uspešni proizvodi poput druge generacije Apple Newtona, uz neslaganje oko odlučivanja pravca dizajna, Ajva su u više navrata terale na pomisao da da otkaz.

Sa Džobsovim povratkom u kompaniju 1997. godine otpočinje jedno od velikih partnerstava u tehnološkoj industriji, i zlatni period kompanije Apple. iMac, sa revolucionarnim providnim kućištem u nekoliko boja, bio je prvi zajednički uspeh. Usledili su Powerbook računari od titanijuma, a potom i beli računari, računari sa aluminijumskim kućištem, i drugi.

Svi ovi proizvodi nosili su pečat glavnog dizajnera kompanije, i ukazivali na filozofiju dizajna zbog koje je i Diter Rams, ikona industrijskog dizajna i jedan od Ajvovih uzora, proglasio Apple jednom od retkih modernih kompanija koje poštuju njegovih 10 principa dobrog dizajna.

Među Ramsovim principima nalaze se i temeljnost i doslednost dizajna, a taj princip rada Ajv je delio sa Džobsom. Nekada su satima diskutovali o elementima dizajna ili funkcionalnostima koje uopšte nisu vidljive, kako bi celokupni proizvod bio bolji.

Na primer, kada su se odlučili za jedan od poznatijih aspekata dizajna Apple proizvoda, anodiranog aluminijuma za kućišta, Džobs i Ajv su na kraju morali da odu u Kinu i tamo izgrade fabriku kako bi bili sigurni da će dobiti kvalitet sirovine i željene boje u dovoljno dobrom kvalitetu.

Ajv je u kompaniji godinama predvodio tim dizajnera, koji su radili u tajnosti, tako da skoro niko nije mogao da uđe u njihove prostorije i vidi prototipove na kojima su radili. U tom procesu, Ajv je obraćao pažnju na gotovo svaki detalj. Trebalo mu je tri godine da se temeljnim testiranjem svih prelaza veličina ekrana odluči za veličine sa kojima su na kraju lansirani iPhone 6 i iPhone 6 Plus, a godinu dana da osmisli sistem zamenljivih narukvica za Apple Watch.

Sa timom koji je predvodio, Ajv je kreirao neke od proizvoda koji su transformisali način na koji koristimo tehnologiju: iPod, iPhone i iPad su odražavali principe dizajna koje je uveo u kompaniju. Apple je sa Ajvom skrenuo pažnju na značaj dizajna i korisničkog iskustva u pravljenju dobrih proizvoda.

Verovatno najvažniji i najtrajniji deo njegove posvećenosti je postavljanje dizajna kao dela vrednosti širokog spektra proizvoda – od mobilnih telefona, preko računara, na drugu tehniku – i to je trend koji traje do danas.

2012. godine, Ajv je preuzeo vođstvo i nad dizajnom softvera. 2015. postaje CDO, a već dve godine kasnije ponovo počinje da direktno upravlja dizajnerskim timovima.

Ajvov uticaj na razvoj Apple uređaja i pravac Applea kao kompanije gotovo je nemerljiv. Pored razvoja proizvoda učestvovao je i u dizajnu kompanijskog kompleksa, a njegova i Džobsova kancelarija bile su povezane tajnim tunelom.

Kolaboracija između Ajva i Džobsa i danas je predmet opsesije mnogih, i brojne anegdote ukazuju na to da je Ajv imao poseban status u kompaniji, kod samog Džobsa, te da je predstavljao svojevrsno tajno oružje zaslužno za uspeh kompanije.

Pored toga, Ajv je obeležio Apple i na još jedan način – godinama je učestvovao u videima i drugim promotivnim materijalima kompanije, pa je uprkos averziji prema javnim nastupima, posredno postao glas Apple-a i vesnik novih proizvoda.

Uspeh ove kolaboracije danas je očigledan – zajedničkim snagama Džobs i Ajv uspeli su da transformišu Apple i kreiraju proizvode koji su je od praga bankrotstva stavili na put da postane jedna od najuspešnijih kompanija na svetu.

2019. godine, nakon 27 godina u kompaniji, Ajv je objavio da napušta Apple i zasniva novu dizajnersku kompaniju, LoveFrom, zajedno sa kolegom iz Applea Markom Njusonom. Međutim, iako detalji o kompaniji, njenim zaposlenim, i proizvodima na kojima rade nisu poznati, sigurno je da je Apple ostao jedan od glavnih klijenata.

Pored podizanja veb sajta, u 2021. godini LoveFrom je sklopio ugovor sa Ferarijem koji je vezan za istraživanje ideja u sferi luksuznih proizvoda. Na osnovu ovoga, deluje da se Ajv vraća interesovanjima poput dizajna automobila, i da njegova karijera nikako nije gotova.

Karijerni put Džonija Ajva ukazuje na značaj stvaralačkog principa u tehnologiji, o važnosti lične vizije, i o tome u kojoj meri posvećenost principima u koje verujemo mogu da promene svet.

*Izrada ovog teksta omogućena je uz podršku američkog naroda putem Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID). Sadržaj ovog teksta je isključivo odgovornost Udruženja SEE ICT i ne predstavlja nužno stavove USAID-a ili Vlade SAD.